Tarih savaşlarla ve onları yöneten komutanlarla doludur. Herkesin mutabık olduğu konu, savaşların ancak iyi komutanlarla kazanılabileceği gerçeğidir.
Evet, tarihte pek çok savaş olması hasebiyle savaşlar mukabilinde fazlasıyla da komutanlar vardır, lakin bu komutanlardan zekalarıyla, taktiksel becerileriyle ayrılabilenler hatırımızda kalmıştır. Büyük İskender, Napolyon, Cengizhan, ikinci Mehmet, Atatürk gibi liderler hatırımızda kalanların en ünlülerindendir.
Bu yazıda o liderler arasına girmeyi fazlasıyla hak eden, usumuzda kalmışların en mitolojik olanının, (Mete Han’ın) askeri dehasını gözler önüne sermeye çalışacağız.
Islıklı Ok
Mete Han’ı kime sorsanız size ıslıklı okun mucidi olduğunu söyleyecektir. En bilinen ve üzerinde en çok konuşulan, Türk askeri sistemini nizama soktuğu düşünülen bir buluştur.
Okun temreni üzerinde muntazam delikler açılarak, atıldığında rüzgar etkisiyle tiz bir ıslık sesi çıkarması sağlanmıştır.
Benim bu konuyu ele almak istememin nedeni: Bu buluşun Mete Han’ın askeri gözü pekliğini gösteren bir hikayesi olmasındandır.
Mete Han askerlerini itaat altına almak için bu oku kullanmıştır. Han olmadan önce babasının emrine verdiği askerlerle ava çıktığında hedefi bu okla tayin ederdi.
İlkin hedef olarak en sevdiği atını seçmişti. Cesaret edemeyip ata ok atmayan askerler ölümle cezalandırıldılar. En son olarak ise hedefe babasını koyuyor ve önceden dersini alan askerlerin tümü Teoman Han’ın üzerine ok yağdırıyor, Mete Han hem tahtı ele geçiriyor hem de kendisine itaatte zerre şüphe etmeyecek muazzam bir ordunun komutanı oluyordu.
Bazen böyle bir ordu karşısında saygı duyulan kişi olabilmek için böylesine acımasız olmak gerekebilmektedir.
Onluk Sistem
Mete han devletin başına geçmeden evvel kendisine verilen tümende yapmış olduğu hiyerarşik düzenin aynını, Han olduğunda devletin tüm askerlerine uygulamıştır.
Ordu onluk, yüzlük ve binlik bölümlere ayrılır. Her grubun başında yetkili bir komutan bulunduğundan mesajlar rahatça alınıp iletilebilir ve muntazam sistem bozulmaz. Aslında uygulaması oldukça basit bir sistemdir. Burada Mete Han’ı farklı kılan şey ilk defa böylesine bir sistemi deneyip başarılı olan ilk kişi olmasıdır. Bu kurulan ordunun ilk düzenli ordu olarak kabul görmesi bizler için oldukça gurur duyulası detaylardandır.
Evet, orduyu kusursuz bir itaatle kendine bağlamış, ok atma ve kılıç kullanma gibi meziyetlerde üzerlerine kolay kolay tanınmayacak askerleri düzen ile harmanlayarak amacına ulaşmıştı.
Tabiyi ki bu ordu savaşmak için kurulmuştu ve pek tabi yapılacak savaşların en büyüğü Çin ile olacaktı.
Ganimet için düzenlenen irili ufaklı akınlar dışında Çin devletiyle yapılan en büyük savaş Baideng savaşıdır. Mete Han bu savaşta Türk tarihinin savaş taktiklerini adeta bir resital halinde sunmuştur. Çin ordusunu dağa çekerek aradaki muazzam sayıdaki asker farkını belli bir ölçüde azaltmıştır.
Bu denli soğuğa alışık olmayan çoğu Çin askerinin eli ayağı işlevsiz bir hale gelmiştir. Daha sonra uygulanan sahte geri çekilme taktiği sonucunda Çin ordusu kuşatılmıştır. Ordu bir kare şeklini almıştır. Mete Han dört köşeye farklı renk olacak şekilde atları ayırmıştır. Atları rengine göre ayırarak dünyanın dört bir yanını farklı renklerle temsil ettiğini vurgulamak istemiştir. Bu da Mete Han’ın ağır ve yıkıcı gücü dışında sanatsal bir bakış açısına da sahip olduğunu göstermektedir. Bu perspektifi nedeniyle deha komutanlar statüsünde daha dar bir statüye erişmesini sağlamıştır.
